[Artykuł] Jad Podstawowa broń Pająków Ptaszników

JAD

Jad u ptaszników jest podstawową bronią, wykorzystywaną w obronie lub w zdobywaniu pokarmu. Jest on też groźny dla naszego zdrowia, lecz tylko około 3% pająków ma jad na tyle mocny aby zabić dorosłego i zdrowego człowieka.

Wróćmy do ptaszników, najsilniejszym jadem cechują się ptaszniki STAREGO ŚWIATA, są one bardziej prymitywne, posiadają bardzo silny jad, ich wygląd budzi respekt, cechują się mniejszą rozmaitością gatunkową niż ptaszniki NOWEGO ŚWIATA. Jad ptaszników NOWEGO ŚWIATA, jak i STAREGO ŚWIATA może być groźny, lecz nie jest w stanie zabić dorosłego i zdrowego człowieka - nie odnotowano na Świecie żadnego przypadku śmiertelnego; lecz są przypadki kiedy jesteśmy uczuleni na jad, wtedy każde ugryzienie może zagrozić naszemu życiu. W takich przypadkach należy niezwłocznie udać się na pogotowie. W Polsce bardzo trudno dostać surowicę. Odnotowano już wiele ugryzień przez pająki, spowodowane one były błędami i bezmyślnością hodowców. Pająki posiadają dwa woreczkowate gruczoły jadowe, znajdujące się u podstawy ich szczękoczułek. U dużych pająków ciągną się one aż do rejonów karpaksu. Za pomocą kanalików jad doprowadzany jest do zębów jadowych, zakończonych otwierającym się ujściem. Jad pająków może mieć różne działanie na różne zwierzęta. Ten sam jad, który jest zabójczy dla jednego rodzaju, może być nieszkodliwy dla innego. Nie zawsze zależy to od rozmiarów ofiary, np. czarna wdowa potrzebuje do zabicia żaby 160 razy więcej jadu, niż do zabicia kury. Nawet osobniki tego samego gatunku mogą różnie reagować na ukąszenie tego samego pająka. Jedne natychmiastową śmiercią inne brakiem jakich kol wiek objawów ugryzienia. Teraz opisze skład jadu.

Przyjmuje się, że najbardziej jadowite rodzaje ptaszników to m.in.

-Poecilotheria spp.
-Pterinochilus spp.
-Stromatopelma spp.
-Haplopelma spp.
-Ceratogyrus spp.
-Heteroscodra spp.

Uwzględniam wówczas podział według regionu występowania i tak stworzono 4 alfabetyczne grupy, co przedstawia poniższe zestawienie:

A – Afryka
B – Azja
C – Ameryka Północna i Środkowa
D – Ameryka Południowa
W owych grupach pojawiły się wszelakie gatunki, których jad został zbadany. Pomiar następował od momentu iniekcji a kończył się w momencie zgonu myszy. Tak mierzono z jaką szybkością jad danego osobnika potrafi zabić dorosłą mysz. Poniżej przedstawiam wynik tych badań uwzględniając przyjęty ww podział. Czas podany po myślniku to szybkość z jaką jad danego osobnika doprowadzał do zgonu dorosłej myszy.
60* - oznacza że czas trwał 60 minut lub ponad 60 minut.

A – Afryka

Cithariscius crawshai – 3
Scodra griseipes (Stromatopelma calceatum )– 3
Hysterocrates hercules – 5
Heteroscodra maculata - 5
Pterinochilus murinus – 6
Euscratoscelus longiceps – 10
Pterinochilus meridionalis (Ceratogyrus meridionalis )– 10
Hysterocrates gigas – 15
Ceratogyrus cornuatus (C.marshalli) – 20
Ceratogyrus brachycephalus – 40

B – Azja

Poecilotheria regalis – 4
Selenoscomia lyra – 9
Haplopelma lividum – 10
Cyriopagopus paganus – 10
Poecilotheria fasciata – 18

C – Ameryka Północna i Środkowa

Avicularia urticans – 5
Tapinauchenius latipes – 12
Aphonopelma texense – 25
Avicularia magdalena – 30
Aphonopelma steindachneri – 45
Brachypelma boehmei – 50
Psalmopoeus cambridgei – 60*
Brachypelma emilia – 60*
Brachypelma smithi – 60*
Aphonopelma sp. (wschodni texas) – 60*
Brachypelma vagans – 60*
Avicularia avicularia – 60*
Aphonopelma seemani – 60*
Aphonopelma anax – 60*
Aphonopelma chalcodes – 60*
Brachypelma albopilosum – 60*
Tapinauchenius gigas – 60*
Brachypelma angustum – 60*
Brachypelma auratum – 60*
Aphonopelma pallidum – 60*

D – Ameryka Południowa

Paraphysa sp. – 5
Grammostola actaeon – 5
Grammostola spatulata (G rosea) – 5
Phrixotrichus roseus – 5
Theraposa blondi – 5
Paraphysa minicata (P.scorfa) – 6
Grammostola pulchra – 8
Cyclosternum fasciatum – 10
Pamphobeteus striatus (Lasidorides striatus) – 10
Megaphobema velvetosoma – 15
Acanthoscurria sp. – 18
Pamphobeteus antinous – 25
Ephobopus murinus – 45
Megaphobema robustum – 50
Lasidora parahybana – 60*
Pamphobeteus vespertinus – 60*
Crrasicrus lamanai – 60*
Vitalius platyomma – 60*
Lasidorides polycuspulatus – 60*
Megaphobema mesomelas – 60*

[link widoczny dla zalogowanych]

Phoneutria nigriventer (Keyserling, 1891) - Brazilian Wandering Spider

OPIS:
Jak nazwa wskazuje jest to pająk wędrowny, nie zakłada stałych gniazd tylko wedruje w poszukiwaniu pożywienia/partnerki. Uznawany za najniebezpieczniejszego pająka na Ziemi. Prowadzone są badania nad jadem tego pająka, który działa jak viagra. W Polsce nie ma dostępu do tego pająka.

[link widoczny dla zalogowanych]
|| Zdjęcie pochodzi ze strony: [link widoczny dla zalogowanych] ||

Występowanie:
Argentyna, Urugwaj, Paragwaj, centralna, połódniowa i wschodnia Brazylia.

Wielkość:
Średniej wielkości pająk, dorasta do ok. 10 cm razem z odnóżami.

Długość życia:
Samica żyje kilka lat, samiec kilka miesięcy po ostatniej wylince ginie.

Jad:
Bardzo silny. Wałęsak jest uznawany za najjadowitszego pająka na Świecie. Jego jad może zabić w krótkim czasie. Ponadto w jego jadzie znajduje się składnik wspomagający wzwód

Szybkość:
Pająk bardzo szybki, broni zaciekle swojego terytorium, atakuje bardzo szybko. Bardzo agresywny.

Wilgotność i temperatura:
Wilgotność powinna być wysoka, ok. 80%, temperatura w granichach 25-28*C. Z nocnym spadkiem.

Warunki w terrarium:
Terrarium dla dorosłego osobnika powinno mieć wymiary ok.: 30x20x20 (wys./dł./szer.) z kilku centymetrową warstwą torfu. Jako wystrój używamy: gełęzi, korzeni, kory, roślin itp. Pająk nie jest zbyt trudny w hodowli domowej, lecz dostać go w Polsce graniczy z cudem.

Pokarm:
Odpowiedniej wielkości bezkręgowce.

Rozpoznawanie płci:
Samce mniejsze i smuklejsze, samica mocniej zbudowana.

Rozmnażanie:
Nie znaleziono informacji.

Jad pająków dzielimy na:

- cytotoksyczny - Przeważnie doprowadzić może do powstawania niegojących się ran oraz zapaleń skórnych wraz z elementami martwicznymi i wystąpieniem pęcherzy. Rany są bardzo trudne do wyleczenia, wymagają wielu zabiegów chirurgicznych lub przeszczepów skóry. Jednym z pająków, który tak szkodzi organizmowi jest pająk zwany Brown Recluse (Loxosceles reclusa).

- hemolityczny - Ten rodzaj jadu niszczy skórę człowieka. Trudno wyleczyć skutki tego jadu, leczenie może trwać nawet kilkanaście miesięcy, co jest bardzo uciążliwe. Jednak ma też zastosowanie lecznicze. Lekarze wykorzystują go do likwidacji skrzepów w żyłach.

- neurotoksyczny - Paraliżuje układ nerwowy, dzięki któremu ofiara zostaje sparaliżowana i nie jest w stanie uciec. W większości przypadków kończy się śmiercią ofiary.

Opiszę kilka wyników badań prowadzonych przez niezależnych naukowców. W ramach wstępu i wyjaśnień rozwinę takie skróty jak: sc z łaciny sub cutanea, czyli wstrzyknięcie podskórne oraz iv z łaciny intra venosa, czyli iniekcja dożylna. Jednostką stosowaną w badaniach LD50 jest mg/ kg masy ciała, lecz pominę to by tekst był nieco łatwiej przyswajalny. Chronologiczne zaczynając: w 1971 roku Zlotkin w badaniach metodą sc ustalił LD50 na poziomie 0,255, na podstawie badań Zlotkina i Hassana w latach 1976- 1984 LD50 metodami sc oraz iv wyniosło 0,16-0,50, nastepne badanie G. Habermehla w 1981 roku dało metoda sc rezultat 0,33. Jeszcze inne analizy Simarda i Watta metodą sc w 1984 roku. Dla porównania, LD50 jadu bardzo mało jadowitego Hadogenesa troglodytesa wynosi 1800-2667mg/ kg, czyli jad Leiurusa quinquestriatusa jest prawie 17 000 razy silniejszy. Faktu tego nie można traktować obojętnie. Jest to jedna z najbardziej jadowitych istot na naszym globie. Pamiętajmy o tym.

[link widoczny dla zalogowanych]

Jad ptaszników składa się z :

- ENZYMÓW TRAWIENNYCH- enzymy hydrolityczne działające w przewodzie pokarmowym, których zadaniem jest kataliza biochemicznych reakcji trawienia, czyli rozkładu makrocząsteczek zawartych w spożywanym pokarmie na związki prostsze.

- SUBSTANCJI BIAŁKOWYCH-Białka odgrywają zasadniczą rolę we wszystkich procesach biologicznych. Biorą udział w katalizowaniu wielu przemian w układach biologicznych (enzymy są białkami), uczestniczą w transporcie wielu małych cząsteczek i jonów (np. 1 cząsteczka hemoglobiny przenosząca 4 cząsteczki tlenu), służą jako przeciwciała oraz biorą udział w przekazywaniu impulsów nerwowych jako białka receptorowe. Białka pełnią także funkcję mechaniczno-strukturalną. Wszystkie białka zbudowane są z aminokwasów. Niektóre białka zawierają nietypowe, rzadko spotykane aminokwasy, które uzupełniają ich podstawowy zestaw.

- wody,

- FOSFORU-Fosfor jest niezbędny do życia. Wchodzi w skład kwasów nukleinowych oraz wielu związków przekazujących energię na poziomie molekularnym. W organizmach zwierzęcych fosfor jest składnikiem kości i kwasów nukleinowych.

- CYNKU-Cynk jest jednym z niezbędnych mikroelementów -W związku z tym ma wpływ na wszystkie podstawowe procesy życiowe. Bierze udział między innymi w mineralizacji kości, gojeniu się ran, wpływa na pracę systemu odpornościowego, prawidłowe wydzielanie się insuliny przez trzustkę i stężenie witaminy A oraz cholesterolu. Ma swój udział w regulacji ciśnienia krwi i rytmu serca.

- MAGNEZU-Magnez wchodzi w skład chlorofilu, jony magnezu odgrywają też dużą rolę w utrzymywaniu ciśnienia osmotycznego krwi i innych tkanek, oraz uczestniczą w przekazywaniu sygnałów w układzie nerwowym.

- WAPNIA-Wapń jest dość aktywnym metalem i w odpowiednich warunkach reaguje z wodą, ale nie tak gwałtownie jak metale alkaliczne. Gwałtownie reaguje z większością kwasów mineralnych i wieloma organicznymi.

- ŻELAZO- Pierwiastek ten należy do ważnych dla zachowania pełni zdrowia składników pokarmowych. Atom żelaza znajduje się w wielu ważnych białkach: hemoglobinie, mioglobinie, w tym też w centrach aktywnych licznych enzymów takich jak: katalaza, peroksydazy oraz cytochromy.

- MIEDŹ- Miedź jest mikroelementem występującym w centrach aktywnych wielu enzymów. Potrzebna jest do tworzenia się krwinek czerwonych, wchodzi w skład hemocyjaniny, wpływa pozytywnie na błonę otaczającą komórki nerwowe, bierze udział w przesyłaniu impulsów nerwowych. Wchodzi w skład enzymu o działaniu przeciwutleniającym, zwanego dysmutazą ponadtlenkową, chroniącego błony komórkowe przed wolnymi rodnikami. Ponadto bierze udział w tworzeniu tkanki łącznej (wiązania krzyżowe w cząsteczkach kolagenu i elastyny katalizowane przez oksydazę lizylową) i syntezie prostaglandyn, związków zwanych hormonami miejscowymi, wpływających między innymi na czynność serca i ciśnienie tętnicze krwi. Dawka śmiertelna miedzi zawarta jest w około 30 g siarczanu miedzi. Znośne górne spożycie wynosi 10 mg/dzień dla dorosłych. Objawy zatrucia są podobne do zatrucia arszenikiem. W przypadku podejrzenia zatrucia podaje się albuminę jako mleko lub białko jaj.
i innych pierwiastków chemicznych.

WAPŃ. Pierwszym medykamentem jaki należy przyjąć jest wapń. Pierwiastek ten zmniejsza przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych (zapobiega dostawaniu się jadu do tkanek gdzie reakcja alergiczna może wywołać niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia człowieka) oraz odgrywa główną rolę w przewodzeniu bodźców nerwowych (zapobiega niekontrolowanemu skurczowi mięśni). Powszechnie dostępny w aptekach, nieodzowny w naszej domowej apteczce. Najlepiej przyjąć w postaci rozpuszczalnej w wodzie. W tej formie organizm najszybciej przyswoi niezbędną substancję (oczywiście pomijam wersję iniekcyjną). Dwie tabletki rozpuszczamy w letniej (nie gorącej!!!) wodzie, pijemy zaraz po wymusowaniu tabletek. Następne porcje (po jednej tabletce) w regularnych odstępach czasu.

Siła jadu jest różna i zależy od składu chemicznego wytwarzającego go gatunku. Jedynym ogólnie dostępnym środkiem, który może w jakimś stopniu zminimalizować skutki ukąszenia jest wapń. Jest on niedrogi i dostępny bez problemu w każdej aptece. Lecz najlepszym sposobem jest nie dać się ukąsić. Ugryzienia są bardzo bolesne i niosą ze sobą różne powikłania.W takich przypadkach należy niezwłocznie udać się na pogotowie.

CIEKAWOSTKI:

-Jad- Jego składniki znajdują zastosowanie w farmakologii i medycynie, -jad pająków może być lekiem na impotencje.

-Jeszcze inaczej wykorzystują jad pająków buszmeni z pustyni Kalahari - nacierają nim groty swoich strzał.

-Nie dezynfekuj rany po ukąszeniu ptasznika alkoholem, gdyż alkohol sam ma działanie hemolityczne i cytolityczne i tylko może pomóc toksynie w jej działaniu.

Mamy nadzieje że przyda wam się ten artykuł, i rozjaśni wątpliwości dotyczące jadu ptaszników.
Pawelnek 2008

Pomoce:
„ŚWIAT WIEDZY”.
Escoubas P., Rash L., 2004: Tarantulas: eight-legged pharmacists and combinatorial chemists. Toxicon 43, 555-574.
artykuły pochodzą z Wikipedii, licencja: [GNU FDL], autorzy: [wikipedyści]

UWAGI:
Po paru miesiącach szukania i zbierania informacji napisałem ten artykuł. Mam nadzieję że się spodoba.

W razie błędów pisać postaram się je poprawić.

Post został pochwalony 0 razy

Ostatnio zmieniony przez Pawelnek dnia Pon 21:06, 09 Lut 2009, w całości zmieniany 1 raz